Pracując warsztatowo z młodzieżą 18+ w ramach „Unity4Tolerance”, odwiedziliśmy jedno z liceów, gdzie przeprowadziliśmy ćwiczenia na temat tolerancji międzykulturowej.
Co nas zaciekawiło?
📍 W klasach nie było uczniów innej narodowości czy pochodzenia, a mimo to (a może właśnie dlatego?) uczniowie deklarowali wysoką tolerancję wobec mniejszości narodowych i innych kultur.
Byli przekonani, że są otwarci, gotowi do dialogu i wolni od uprzedzeń.
💡 Piękna wizja społeczeństwa, ale…
Czy nasza świadomość równości i otwartości oznacza, że naprawdę potrafimy unikać mechanizmów uprzedzeń?
Co ma wspólnego tolerancja z manipulacją w UX?
Zainspirowana badaniami nad „dark patterns” w interfejsach cyfrowych (Bongard-Blanchy et al., 2021), zaczęłam dostrzegać analogiczne mechanizmy w naszym myśleniu o tolerancji.
👀 W badaniach nad manipulacją w cyfrowym świecie użytkownicy, nawet jeśli są świadomi stosowanych wobec nich technik manipulacyjnych, często nie potrafią się im oprzeć.
Mówią:
👉 „To jest absurdalne! Wiem, że mną manipulują, ale i tak muszę to zaakceptować.”
Czy tak samo działa tolerancja?
🔹 Możemy być przekonani o swojej otwartości, ale dopóki nie doświadczymy realnej różnorodności, nasze przekonania mogą pozostawać na poziomie deklaracji.
🔹 Kiedy przychodzi moment konfrontacji z rzeczywistością – np. w pracy, na uczelni czy w sąsiedztwie – nasza postawa może się diametralnie zmienić.
🔹 Możemy nawet czuć frustrację i usprawiedliwiać swoje uprzedzenia:
💬 „Nie chodzi o to, że nie jestem tolerancyjny, ale oni po prostu mają inne zwyczaje.”
Nieświadome mechanizmy, które wpływają na naszą postawę
🔸 Społeczne normy i presja otoczenia – W bezpiecznym środowisku łatwo deklarować tolerancję, ale w sytuacji realnego kontaktu z odmiennością może pojawić się nieświadoma rezerwa.
🔸 Brak rzeczywistego doświadczenia – Jeśli nigdy nie mieliśmy styczności z daną kulturą, nasza wiedza opiera się na stereotypach i wyobrażeniach.
🔸 Efekt dystansu społecznego – Badania pokazują, że deklarowana akceptacja dla różnych grup społecznych maleje wraz ze wzrostem dystansu do nich (Trempała, 2020).
Jak to przepracować?
Nasze warsztaty pokazały jedno: to dopiero początek wspólnej drogi.
🚀 Tolerancja to nie stan, który można osiągnąć raz na zawsze – to proces uczenia się, poznawania i rozumienia.
✔️ Kontakt i doświadczenie – Realne interakcje z przedstawicielami różnych kultur zmieniają perspektywę.
✔️ Autorefleksja – Warto zadawać sobie pytania:
💭 Czy na pewno jestem otwarty?
💭 Czy nie działam według schematów, których nawet nie dostrzegam?
✔️ Budowanie świadomości – To, co wydaje się oczywiste, często skrywa mechanizmy, które działają poza naszą kontrolą.
Co o tym myślicie?
Czy zdarzyło się Wam doświadczyć rozbieżności między deklarowaną a rzeczywistą postawą?
💬 Podzielcie się swoimi przemyśleniami w komentarzach!
💙 Joanna Zaczyńska vel Zaczek
Projekt jest finansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Korpusu Solidarności. Liderem projektu jest Stowarzyszenie LEVEL UP, a partnerem Fundacja poMOC.
